واژه فتق دیسک کمر (herniated disk) برای اشاره به مشکلی استفاده می شود که در آن بالشتک لاستیکی (دیسک) که بین استخوان های ستون فقرات قرار دارد، دچار مشکل می شود. فقط فردیکه آسیب دیدگی دیسک کمر دارد و این مشکل را تجربه کرده، می تواند عذاب و درماندگی این بیماری را توصیف نماید. این درد عذاب آور بوده و هر حرکتی این درد را شدید تر می کند. این درد یک علامت هشداردهنده هست که میبایست به آن توجه نمایید، در صورت انجام اقدامات لازم، این ناراحتی و درد عموما متوقف شده و مشکل دیسک کمر حل می شود.
در این حالت شما ممکن است درد ملایم تا شدید در کمر خود داشته باشید، یا هیچ دردی را احساس نکنید. فتق دیسک کمر گاهی اوقات در تصویر برداری های انجام شده از ناحیه کمر افراد بدون هیچ علامت خاص قابل تشخیص است. هنگامی که فرد دچار جدایی دیسک می شود و یک بخش از دیسک از ناحیه عادی قرارگیری آن خارج می شود، امکان وارد شدن فشاربرای اعصاب نخاعی یا طناب نخاعی وجود دارد. در اصطلاح به این شرایط «رادیکولوپاتی» گفته می شود. در این حالت فشار وارد شده می تواند باعث ایجاد درد پایین کمریا درد، بی حسی، یا ضعیف شدن پاها شود.
نوع و محل ایجاد علائم دیسک کمر بستگی به موقعیت و مقدار فشار وارد شده به اعصاب دارد. در این رابطه می توان شرایط زیر را مشاهده کرد:
اگر فرد در محل ستون فقرات به فتق دیسک کمر دچار شود، ممکن است با درد، احساس سوزش، بی حسی، ضعیف شدن، یا ترکیبی از این شرایط در ناحیه پشت، باسن، یا پاها مواجه شود. در اکثر موارد این علائم فقط در یک طرف بدن مشاهده می شود.
اغلب، علائم فتق دیسک با انجام فعالیت های خاص یا قرار گرفتن در بعضی شرایط تشدید می شود.
فاکتورها و عواملیکه خطر فتق دیسک کمر را افزایش می دهند، شامل:
· وزن –چاقی و وزن زیاد بدن باعث فشار بیش از حد برروی کمر می شود.
· شغل –افرادیکه شغلی طاقت فرسا و پرفشار (از نظر جسمی) دارند در خطر بیشتری برای ابتلا به مشکلات مربوط به بافت اسکلتی همچون کمردرد و فتق دیسک کمر هستند. بند کردن، هل دادن، کشیدن و خم شدن مکرر می تواند خطر ابتلا به فتق دیسک کمر را افزایش دهد.
· ژنتیک –بعضی از افراد با استعداد ابتلا به فتق دیسک کمر بدنیا می آیند و به نوعی فتق دیسک کمر را به ارث می برند.
گاهی اوقات، هنگامی که یک تست مانند ام آر آی برای دیگر بیماری ها انجام می شود، فتق دیسک به صورت تصادفی شناسایی می شود. اگر هیچ گونه علامتی وجود نداشته باشد، درمان خاصی لازم نیست.
بسته به شدت علائم، درمان های بدون جراحی و جراحی مختلفی از جمله جراحی بسته ستون فقرات برای فتق و پارگی دیسک به کار برده می شود که عبارتند از طب فیزیکی، داروهای شل کننده عضلات، داروهای ضد درد و ضد التهاب، تزریق موضعی کورتیزون (تزریقات اپیدورال) و عمل جراحی باز و بسته. در هر مورد، فرد مبتلا به فتق دیسک باید استراحت کند تا از آسیب دیدن مجدد دیسک جلوگیری شود. گاهی اوقات، بیماران (حتی افرادی با درد شدید که در مراحل ابتدایی بیماری خود قرار دارند)، می توانند با اقدامات محافظه کارانه مانند طب فیزیکی و ورزش منظم، تزریق اپیدورال کورتیزون، و یا اینکه مصرف خوراکی داروهای کورتیزونی، بدون نیاز به جراحی درمان شوند. در بیشتر موارد نیز، انجام عمل های جراحی بسته، مانند جراحی با لیزر می تواند به درمان فتق و پارگی دیسک کمر کمک کند. روشهای جراحی بسته دیسک کمر با هدایت سونوگرافی و تصاویر همزمان و زنده فلوروسکوپی از محل دیسک و تنها از طریق سوزن وپروب های مورد نیاز( لیزر ویا نوکلئوتوم و…) انجام می پذیرد، در نتیجه کاهش عوارض عمل دیسک کمر و در نهایت کاهش هزینههای عمل جراحی مهمترین ویژگی این طب است.
هزینه درمان، به روش درمان انتحابی و چگونگی درمان بستگی دارد و باید توسط پزشک، پس از بررسی دقیق بیماری شما، و در نظر گرفتن این موضوع که آیا به عمل جراحی نیاز است یا خیر، قیمت مناسب تعیین شود. همواره با یک پزشک متخصص درد در ارتباط باشید تا بتوانید از جدیدترین روش های درمانی موجود که معمولا در کلینیک های تخصصی درد ارائه می شوند اطلاع یابید و بیماری خود را به بهترین شکل ممکن کنترل و درمان کنید.
تزریق کورتون
درمان با کورتیکواستروئید، درد را برای مدت طولانی تسکین نمی دهد اما اگر کورتیکواستروئیدها بتوانند به تسکین التهاب حاد کمک کنند، فرآیند ترمیم نرمال و عادی بدن می تواند منجر به بهبود طولانی مدت شود.
تزریق ترانس فورامینال و بلوک ریشه عصبی انتخابی
تزریق رایج دیگر که برای فتق دیسک به کار برده می شود، بلوک ریشه عصبی انتخابی می باشد و 2 دلیل عمده برای استفاده از این روش وجود دارد: اولا استفاده می شود تا منبع درد ریشه عصبی را مشخص کند و ثانیا درد پایین کمر و/یا پا درد را تسکین می دهد.
تزریق دیسکوژل
این روش درمانی می تواند بر روی بیمار به صورت سرپایی و با بی حسی موضعی و بدون درد انجام شود. میزان موفقیت این روش بالا می باشد و 80 تا 90 درصد بیماران، بعد از گذشت 3 ماه از درمان، بدون علائم هستند و درد و شکایتی ندارند.
اوزون درمانی
اوزون درمانی (اوزون تراپی) یک روش درمان با حداقل تهاجم برای فتق و پارگی دیسک کمری می باشد که از خواص بیوشیمیایی مخلوط گازی اکسیژن و اوزون بهره می گیرد. ازون تراپی، تزریق اوزون به داخل دیسک بین مهره ای که دچار مشکل است می باشد.
دارو درمانی
اگر چه که داروها باعث درمان فتق و پارگی دیسک نمی شوند، اما درد و التهاب را کاهش می دهند و به شما اجازه می دهند تا یک برنامه ورزشی را شروع کنید که می تواند ماهیچه های شکم و کمر شما را تقویت کند. داروها را به صورت صحیح مصرف کنید. دستورالعمل هایی که روی برچسب داروها نوشته شده است را بخوانید و به آنها عمل کنید.
انواع داروهایی که برای درمان درد و التهاب ناشی از فتق و بیرون زدگی دیسک کمر استفاده می شود عبارتند از:
داروهای مسکن درد مانند استامینوفن، و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن
شل کننده های عضلانی: کورتیکواستروئیدها
ورزش درمانی و فیزیوتراپی نقش مهمی در بهبودی فتق دیسک کمر بازی می کند. روش درمان دیسک کمر با ورزش، فقط باعث تسکین سریع درد نمی شوند، بلکه به شما یاد می دهند که چگونه بدن خود را ورزیده و آماده کنید تا از آسیب های بعدی جلوگیری شود.
تکنیک های ورزش درمانی مختلفی وجود دارند. درمان های غیر فعال، به بدن شما آرامش می دهند و شامل ماساژ عمقی بافت ها و کایروپراکتیک، گرما و سرما درمانی، تحریک الکتریکی مانند (TENS)، طب سوزنی و آب درمانی (هیدروتراپی) می شوند.
برنامه ورزش درمانی شما با درمان های غیر فعال شروع خواهد شد. اما هنگامی که درد شما التیام یافت، شما می توانید درمان های فعال که باعث تقویت بدن شما می شوند و از بازگشت مجدد درد جلوگیری می کنند را شروع کنید. فیزیوتراپیست برای کمک به کاهش و درمان کمر درد روش های درمان بدون جراحی و کمر درد را برای شما ارائه می کند. او همچنین به شما کمک می کند تا با انجام یا اصلاح بعضی از کارها از بروز کمر درد در آینده جلوگیری کنید مانند حرکات کششی و …را آماده کند و با استفاده از حرکات اصلاحی مخصوص و مناسب دیسک کمر، به بهبود کمردرد شما کمک می کند.
درمان های فعال، به بازگشت انعطاف، وضعیت درست قرار گیری بدن، استحکام و پایداری بالاتنه و حرکت مفاصل کمک می کنند. همچنین ممکن است یک برنامه ورزشی تجویز شود تا به نتایج بهینه دست یابیم. این برنامه ورزش کمردرد و دیسک کمر فقط از درد مکرر ناشی از پارگی و بیرون زدگی دیسک جلوگیری نمی کند، بلکه برای سلامتی کلی بدن شما مفید است.
عمل بسته دیسک با لیزر
کاهش فشار دیسک با لیزر، یکی از راه های درمانی کم تهاجمی برای فتق دیسک کمری است . این درمان به صورت زیر پوستی انجام می شود بنابراین ناراحتی کمتری برای بیمار ایجاد می شود و دوره ی نقاهت آن نسبت به روش های عمل بسته دیسک کمر، کمتر می باشد. به دلیل طبیعت کم تهاجمی و این حقیقت که بازگشت به کار معمولا چند روز پس از درمان امکانپذیر است، به نظر می رسد که درمان دیسک کمر با لیزر، یک جایگزین جالب توجه برای جراحی متداول دیسک می باشد.